• Η θέση ενός τόπου μπορεί να προσδιοριστεί με γεωγραφικές συντεταγμένες (γεωγραφική θέση) ή σε σχέση με άλλα στοιχεία του χώρου (σχετική θέση).
• Η σχετική θέση είναι πιο χρήσιμη από τη γεωγραφική για την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες μας, γιατί συνδέει τα χαρακτηριστικά του χώρου μεταξύ τους.
Η γεωγραφική θέση μάς παρέχει πληροφορίες (σύμφωνα με το παγκόσμια αποδεκτό σύστημα συντεταγμένων) για το πού βρίσκεται ένας τόπος ή για τον χώρο που αυτός καταλαμβάνει.
Παραδείγματα γεωγραφικής θέσης:
α. Το στίγμα του πλοίου μας είναι 21° 23΄ Ν – 62° 22΄ Α
β. Η Θεσσαλονίκη έχει βόρειο γεωγραφικό πλάτος 39 μοίρες και 24 πρώτα λεπτά και ανατολικό γεωγραφικό μήκος 22 μοίρες και 59 πρώτα λεπτά
Η γνώση της γεωγραφικής θέσης ενός τόπου μάς παρέχει σαφείς πληροφορίες για το πού ακριβώς βρίσκεται αυτός ο τόπος και πως μπορεί να εντοπιστεί στον χάρτη, δε μας πληροφορεί όμως για τη σχέση του τόπου με τον χώρο γύρω από αυτόν.
Η σχετική θέση ενός τόπου ως προς κάποιο ή κάποια άλλα στοιχεία του χώρου (όπως βουνά, θάλασσα, λίμνες, άλλες πόλεις κτλ.) μπορεί να μην έχει την ακρίβεια της γεωγραφικής θέσης, παρέχει όμως πολύ περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του τόπου. Επίσης, προσφέρει πληροφορίες για τις δυνατότητες που δίνει ο τόπος στους ανθρώπους και για τις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σ' αυτόν.
Παραδείγματα σχετικής θέσης:
α. Το σπίτι μου είναι ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Πέτρου
β. Η Φλώρινα βρίσκεται βορειοδυτικά της Κοζάνης
Πέμπτη 29 Απριλίου 2010
Πέμπτη 22 Απριλίου 2010
Μάθημα 37. Οι τομείς παραγωγής της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Περίληψη του μαθήματος.
Ο πρωτογενής τομέας αφορά την παραλαβή αγαθών απευθείας από τη φύση. Στον πρωτογενή τομέα εντάσσονται η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία και η δασοκομία.
Ο δευτερογενής τομέας αφορά την παραγωγή αγαθών τα οποία προέρχονται από τη μεταποίηση προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Στον δευτερογενή τομέα εντάσσονται η βιοτεχνία, η βιομηχανία και οι κατασκευές.
Ο τριτογενής τομέας αφορά την εξυπηρέτηση αναγκών του ανθρώπου με την παροχή υπηρεσιών. Σ' αυτόν τον τομέα εντάσσονται το εμπόριο, οι μεταφορές, οι επικοινωνίες, οι τραπεζικές συναλλαγές, ο τουρισμός, καθώς και η υγεία, η διοίκηση, η εκπαίδευση, η ασφάλεια κ.ά.
Οι χώρες που έχουν μικρό ποσοστό εργαζομένων στον πρωτογενή τομέα παραγωγής και σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στον τριτογενή τομέα θεωρούνται αναπτυγμένες.
Οι οικονομικές δραστηριότητες στην Ευρώπη προσδιορίζονται ως εξής:
• Ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει με πολύ μικρό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία.
• Ο δευτερογενής τομέας συμμετέχει με σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία κ.ά.) αποτελούν μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις.
• Ο τριτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στις χώρες της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα σήμερα, χάρη στη διαρκή αύξηση του τουρισμού αλλά και στην ισχυρή παρουσία της ναυτιλίας, παραδοσιακής δραστηριότητας των Ελλήνων, ο τριτογενής τομέας υπερτερεί σημαντικά σε σχέση με τους άλλους δύο, ενώ η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα στην οικονομία της χώρας μειώνεται συνεχώς
Ο πρωτογενής τομέας αφορά την παραλαβή αγαθών απευθείας από τη φύση. Στον πρωτογενή τομέα εντάσσονται η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία και η δασοκομία.
Ο δευτερογενής τομέας αφορά την παραγωγή αγαθών τα οποία προέρχονται από τη μεταποίηση προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Στον δευτερογενή τομέα εντάσσονται η βιοτεχνία, η βιομηχανία και οι κατασκευές.
Ο τριτογενής τομέας αφορά την εξυπηρέτηση αναγκών του ανθρώπου με την παροχή υπηρεσιών. Σ' αυτόν τον τομέα εντάσσονται το εμπόριο, οι μεταφορές, οι επικοινωνίες, οι τραπεζικές συναλλαγές, ο τουρισμός, καθώς και η υγεία, η διοίκηση, η εκπαίδευση, η ασφάλεια κ.ά.
Οι χώρες που έχουν μικρό ποσοστό εργαζομένων στον πρωτογενή τομέα παραγωγής και σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στον τριτογενή τομέα θεωρούνται αναπτυγμένες.
Οι οικονομικές δραστηριότητες στην Ευρώπη προσδιορίζονται ως εξής:
• Ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει με πολύ μικρό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία.
• Ο δευτερογενής τομέας συμμετέχει με σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία κ.ά.) αποτελούν μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις.
• Ο τριτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στις χώρες της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα σήμερα, χάρη στη διαρκή αύξηση του τουρισμού αλλά και στην ισχυρή παρουσία της ναυτιλίας, παραδοσιακής δραστηριότητας των Ελλήνων, ο τριτογενής τομέας υπερτερεί σημαντικά σε σχέση με τους άλλους δύο, ενώ η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα στην οικονομία της χώρας μειώνεται συνεχώς
Τρίτη 20 Απριλίου 2010
Μάθημα 33. Οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης.
Περίληψη του μαθήματος.
Η Μόσχα, το Λονδίνο, η Κωνσταντινούπολη και το Παρίσι είναι οι τέσσερις μεγαλύτερες σε πληθυσμό πόλεις της Ευρώπης. Ο πληθυσμός καθεμίας από αυτές φτάνει ή ξεπερνά τον πληθυσμό της χώρας μας! Η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων είναι πρωτεύουσες κρατών.
Γεωγραφική κατανομή των μεγάλων πόλεων
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις βρίσκονται κυρίως:
• κοντά στη θάλασσα, αποτελώντας σημαντικά λιμάνια
• στις όχθες ποταμών
• σε περιοχές με μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη
• σε πεδιάδες.
Κριτήρια επιλογής της γεωγραφικής θέσης
Κατά το παρελθόν βασικό κριτήριο για την ίδρυση μιας πόλης αποτελούσε η ασφάλεια των κατοίκων της. Έτσι, αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις ιδρύθηκαν σε νησιά ποταμών (π.χ. το Παρίσι), στο κέντρο λιμνών (π.χ. η Στοκχόλμη), σε υψώματα (π.χ. η Αθήνα, η Ρώμη), σε κλειστές καμπύλες ποταμών (π.χ. η Βέρνη) κτλ.
Μια άλλη, πολύ μεγάλη κατηγορία πόλεων είναι αυτές που ξεκίνησαν τη ζωή τους ως ρωμαϊκά φρούρια (π.χ. το Λονδίνο). Τα φρούρια κτίζονταν σε πεδινά σημεία ή στις όχθες ποταμών. Το κριτήριο για την κατασκευή των φρουρίων ήταν ο έλεγχος των συγκοινωνιών και της οικονομίας των κατακτημένων λαών.
Ο ρόλος των μεγάλων πόλεων
Οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και ιδιαίτερα οι πρωτεύουσες κρατών αποτελούν σημαντικά οικονομικά και πολιτιστι¬κά κέντρα.
Η Μόσχα, το Λονδίνο, η Κωνσταντινούπολη και το Παρίσι είναι οι τέσσερις μεγαλύτερες σε πληθυσμό πόλεις της Ευρώπης. Ο πληθυσμός καθεμίας από αυτές φτάνει ή ξεπερνά τον πληθυσμό της χώρας μας! Η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων είναι πρωτεύουσες κρατών.
Γεωγραφική κατανομή των μεγάλων πόλεων
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις βρίσκονται κυρίως:
• κοντά στη θάλασσα, αποτελώντας σημαντικά λιμάνια
• στις όχθες ποταμών
• σε περιοχές με μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη
• σε πεδιάδες.
Κριτήρια επιλογής της γεωγραφικής θέσης
Κατά το παρελθόν βασικό κριτήριο για την ίδρυση μιας πόλης αποτελούσε η ασφάλεια των κατοίκων της. Έτσι, αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις ιδρύθηκαν σε νησιά ποταμών (π.χ. το Παρίσι), στο κέντρο λιμνών (π.χ. η Στοκχόλμη), σε υψώματα (π.χ. η Αθήνα, η Ρώμη), σε κλειστές καμπύλες ποταμών (π.χ. η Βέρνη) κτλ.
Μια άλλη, πολύ μεγάλη κατηγορία πόλεων είναι αυτές που ξεκίνησαν τη ζωή τους ως ρωμαϊκά φρούρια (π.χ. το Λονδίνο). Τα φρούρια κτίζονταν σε πεδινά σημεία ή στις όχθες ποταμών. Το κριτήριο για την κατασκευή των φρουρίων ήταν ο έλεγχος των συγκοινωνιών και της οικονομίας των κατακτημένων λαών.
Ο ρόλος των μεγάλων πόλεων
Οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και ιδιαίτερα οι πρωτεύουσες κρατών αποτελούν σημαντικά οικονομικά και πολιτιστι¬κά κέντρα.
Τρίτη 23 Μαρτίου 2010
Μάθημα 32. Τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των Ευρωπαίων.
Περίληψη του μαθήματος.
Ο πολιτισμός περιλαμβάνει τη γνώση, τη γλώσσα, την πίστη, την τέχνη, τον νόμο, τα ήθη, τα έθιμα και άλλες δεξιότητες που απέκτησε ο άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας.
• Η γλώσσα.
Οι τρεις κυριότερες γλωσσικές ομάδες στην Ευρώπη είναι η σλαβική, η γερμανική και η λατινογενής. Αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες μιλιούνται σε όλο τον πλανήτη (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά), ως αποτέλεσμα της εποχής των μεγάλων ανακαλύψεων και του αποικισμού των άλλων ηπείρων.
Η ελληνική γλώσσα μιλιέται σήμερα στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Στην αρχαιότητα η ελληνική γλώσσα ήταν διεθνής. Στα ελληνικά γράφτηκαν σπουδαία έργα του αρχαίου κόσμου, ενώ πολλοί επιστημονικοί όροι έχουν ελληνική προέλευση. Το λατινικό και το κυριλλικό αλφάβητο προέρχονται από το ελληνικό.
• Η πίστη.
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι είναι χριστιανοί, χωρισμένοι στις τρεις μεγάλες ομολογίες (ορθόδοξοι, καθολικοί και προτεστάντες), ενώ σε πολύ λίγες ευρωπαϊκές χώρες επικρατεί ο μωαμεθανισμός. Η θρησκευτική ελευθερία είναι βασική πολιτισμική αξία της Ευρώπης.
• Ο κοινός «ευρωπαϊκός πολιτισμός».
Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός, ο αρχαίος ρωμαϊκός πολιτισμός, ο χριστιανισμός, ο δυτικοευρωπαϊκός ουμανιστικός πολιτισμός του 18ου και του 19ου αιώνα, ο σύγχρονος τεχνολογικός πολιτισμός είναι μερικά μόνο κομβικά σημεία που συγκροτούν τη φυσιογνωμία του κοινού «ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Στις μέρες μας οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των λαών θεωρούνται σημαντικός πλούτος, ενώ η παλαιότερη προσπάθεια δημιουργίας ομογενών κρατών με επιθετικές πολιτικές θεωρείται λανθασμένη.
Ο πολιτισμός περιλαμβάνει τη γνώση, τη γλώσσα, την πίστη, την τέχνη, τον νόμο, τα ήθη, τα έθιμα και άλλες δεξιότητες που απέκτησε ο άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας.
• Η γλώσσα.
Οι τρεις κυριότερες γλωσσικές ομάδες στην Ευρώπη είναι η σλαβική, η γερμανική και η λατινογενής. Αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες μιλιούνται σε όλο τον πλανήτη (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά), ως αποτέλεσμα της εποχής των μεγάλων ανακαλύψεων και του αποικισμού των άλλων ηπείρων.
Η ελληνική γλώσσα μιλιέται σήμερα στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Στην αρχαιότητα η ελληνική γλώσσα ήταν διεθνής. Στα ελληνικά γράφτηκαν σπουδαία έργα του αρχαίου κόσμου, ενώ πολλοί επιστημονικοί όροι έχουν ελληνική προέλευση. Το λατινικό και το κυριλλικό αλφάβητο προέρχονται από το ελληνικό.
• Η πίστη.
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι είναι χριστιανοί, χωρισμένοι στις τρεις μεγάλες ομολογίες (ορθόδοξοι, καθολικοί και προτεστάντες), ενώ σε πολύ λίγες ευρωπαϊκές χώρες επικρατεί ο μωαμεθανισμός. Η θρησκευτική ελευθερία είναι βασική πολιτισμική αξία της Ευρώπης.
• Ο κοινός «ευρωπαϊκός πολιτισμός».
Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός, ο αρχαίος ρωμαϊκός πολιτισμός, ο χριστιανισμός, ο δυτικοευρωπαϊκός ουμανιστικός πολιτισμός του 18ου και του 19ου αιώνα, ο σύγχρονος τεχνολογικός πολιτισμός είναι μερικά μόνο κομβικά σημεία που συγκροτούν τη φυσιογνωμία του κοινού «ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Στις μέρες μας οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των λαών θεωρούνται σημαντικός πλούτος, ενώ η παλαιότερη προσπάθεια δημιουργίας ομογενών κρατών με επιθετικές πολιτικές θεωρείται λανθασμένη.
Τρίτη 16 Μαρτίου 2010
Μάθημα 31. Ο πληθυσμός της Ελλάδας
Περίληψη του μαθήματος.
O πληθυσμός της Ελλάδας, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 11 περίπου εκατομμύρια κάτοικοι. H πυκνότητα πληθυσμού της χώρας μας είναι 83 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, δηλαδή παραπλήσια και λίγο υψηλότερη της μέσης πυκνότητας πληθυσμού της ευρωπαϊκής ηπείρου.
• Η εξέλιξη του πληθυσμού της Ελλάδας στον χρόνο.
Ο πληθυσμός της χώρας μας άρχισε να αυξάνεται με σημαντικούς ρυθμούς το 1828, όταν συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή ήρθαν στην Ελλάδα Μικρασιάτες και Πόντιοι και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε. Η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνθηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα τελευταία χρόνια η αύξηση του πληθυσμού είναι αργή και για πρώτη φορά γύρω στο 2000 ο πραγματικός πληθυσμός μειώθηκε.
• Η κατανομή των κατοίκων της Ελλάδας στον χώρο.
Η πατρίδα μας έχει ορεινό ανάγλυφο, πολλά μικρά, σχετικά άγονα και άνυδρα νησιά και λιγοστές καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Όλα αυτά δυσκολεύουν τη συντήρηση μεγάλου αριθμού κατοίκων στις ορεινές και τις νησιωτικές περιοχές (ασφαλώς με μερικές εξαιρέσεις).
Τα δεδομένα δείχνουν μια συγκέντρωση πληθυσμού κυρίως στην Αττική και δευτερευόντως στη Θεσσαλονίκη, ενώ η υπόλοιπη χώρα (με εξαίρεση τις πρωτεύουσες των νομών) είναι εξαιρετικά αραιοκατοικημένη.
• Το δημογραφικό πρόβλημα.
Η μείωση των γεννήσεων είναι κοινό φαινόμενο για τις λεγόμενες «αναπτυγμένες χώρες». Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας (κοντά στο 1,2 παιδιά ανά γυναίκα). Η αναλογία νεαρών ατόμων στον πληθυσμό μειώνεται συνεχώς, ενώ αυξάνεται η αναλογία ηλικιωμένων ατόμων.
• Η μετανάστευση.
Πολλοί συμπατριώτες μας αναζήτησαν κατά το παρελθών καλύτερη ζωή μακριά από την Ελλάδα. Σήμερα οι απόδημοι έλληνες υπολογίζονται παγκοσμίως σε πέντε εκατομμύρια. Από το 1970 η μετανάστευση προς το εξωτερικό ανακόπηκε σημαντικά. Αντίθετα, άρχισε να καταγράφεται επιστροφή Ελλήνων μεταναστών στην πατρίδα.
Παράλληλα, η έντονη οικονομική ανάπτυξη τής Ελλάδας τη δεκαετία 1990-2000 οδήγησε στην εμφάνιση ισχυρού μεταναστευτικού ρεύματος αλλοδαπών προς τη χώρα. Σήμερα οι καταγεγραμμένοι αλλοδαποί μετανάστες αποτελούν περίπου το 7% του πληθυσμού της χώρας.
O πληθυσμός της Ελλάδας, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 11 περίπου εκατομμύρια κάτοικοι. H πυκνότητα πληθυσμού της χώρας μας είναι 83 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, δηλαδή παραπλήσια και λίγο υψηλότερη της μέσης πυκνότητας πληθυσμού της ευρωπαϊκής ηπείρου.
• Η εξέλιξη του πληθυσμού της Ελλάδας στον χρόνο.
Ο πληθυσμός της χώρας μας άρχισε να αυξάνεται με σημαντικούς ρυθμούς το 1828, όταν συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή ήρθαν στην Ελλάδα Μικρασιάτες και Πόντιοι και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε. Η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνθηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα τελευταία χρόνια η αύξηση του πληθυσμού είναι αργή και για πρώτη φορά γύρω στο 2000 ο πραγματικός πληθυσμός μειώθηκε.
• Η κατανομή των κατοίκων της Ελλάδας στον χώρο.
Η πατρίδα μας έχει ορεινό ανάγλυφο, πολλά μικρά, σχετικά άγονα και άνυδρα νησιά και λιγοστές καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Όλα αυτά δυσκολεύουν τη συντήρηση μεγάλου αριθμού κατοίκων στις ορεινές και τις νησιωτικές περιοχές (ασφαλώς με μερικές εξαιρέσεις).
Τα δεδομένα δείχνουν μια συγκέντρωση πληθυσμού κυρίως στην Αττική και δευτερευόντως στη Θεσσαλονίκη, ενώ η υπόλοιπη χώρα (με εξαίρεση τις πρωτεύουσες των νομών) είναι εξαιρετικά αραιοκατοικημένη.
• Το δημογραφικό πρόβλημα.
Η μείωση των γεννήσεων είναι κοινό φαινόμενο για τις λεγόμενες «αναπτυγμένες χώρες». Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας (κοντά στο 1,2 παιδιά ανά γυναίκα). Η αναλογία νεαρών ατόμων στον πληθυσμό μειώνεται συνεχώς, ενώ αυξάνεται η αναλογία ηλικιωμένων ατόμων.
• Η μετανάστευση.
Πολλοί συμπατριώτες μας αναζήτησαν κατά το παρελθών καλύτερη ζωή μακριά από την Ελλάδα. Σήμερα οι απόδημοι έλληνες υπολογίζονται παγκοσμίως σε πέντε εκατομμύρια. Από το 1970 η μετανάστευση προς το εξωτερικό ανακόπηκε σημαντικά. Αντίθετα, άρχισε να καταγράφεται επιστροφή Ελλήνων μεταναστών στην πατρίδα.
Παράλληλα, η έντονη οικονομική ανάπτυξη τής Ελλάδας τη δεκαετία 1990-2000 οδήγησε στην εμφάνιση ισχυρού μεταναστευτικού ρεύματος αλλοδαπών προς τη χώρα. Σήμερα οι καταγεγραμμένοι αλλοδαποί μετανάστες αποτελούν περίπου το 7% του πληθυσμού της χώρας.
Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010
Μάθημα 30.Τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Ευρώπης.
Περίληψη του μαθήματος.
• Η μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα.
Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη ήπειρος, με σημαντικές όμως διαφορές στην πυκνότητα πληθυσμού των κρατών της, αλλά και ανάμεσα στις διάφορες περιοχές του ίδιου κράτους. Οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης είναι τα πεδινά τμήματα χωρών που βρίσκονται γύρω από τη Βόρεια Θάλασσα. Αυτό οφείλεται στο γόνιμο έδαφος, στο ευνοϊκό κλίμα και στη σημαντική ανάπτυξη της βιομηχανίας αυτών των χωρών, παράγοντες που συμβάλλουν στην προσφορά θέσεων εργασίας.
• Η αστικοποίηση.
Σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ευρωπαίων ζουν σε αστικές περιοχές και μόνο το ένα τέταρτο ζει στις υπόλοιπες περιοχές κάθε χώρας (ημιαστικές, αγροτικές). Αυτό συμβαίνει γιατί οι πόλεις προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, παροχής υπηρεσιών υγείας, από τις κωμοπόλεις ή τα χωριά της υπαίθρου.
• Το έντονο δημογραφικό πρόβλημα.
Η Ευρώπη αποτελεί την περιοχή του πλανήτη όπου γεννιούνται τα λιγότερα παιδιά. Αναμένεται μείωση του πληθυσμού αρκετών ευρωπαϊκών χωρών στις δεκαετίες που έρχονται.
Παράλληλα με τη μείωση των γεννήσεων, αυξάνεται ο μέσος όρος διάρκειας ζωής των Ευρωπαίων, αποτέλεσμα της οικονομικής ευημερίας και της προόδου της ιατρικής και της φαρμακολογίας.
Καθώς οι Ευρωπαίοι γεννούν πλέων λιγότερα παιδιά και ζουν περισσότερο, ο πληθυσμός στο σύνολο του γερνάει.
• Η μετανάστευση.
Σήμερα σε πολλά αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη ο αλλογενής πληθυσμός ξεπερνά το 10% του συνολικού πληθυσμού. Η παρουσία μεταναστών σε μια χώρα με στασιμότητα ή μείωση πλη¬θυσμού συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη και στη στήριξη των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών της συστημάτων.
• Η μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα.
Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη ήπειρος, με σημαντικές όμως διαφορές στην πυκνότητα πληθυσμού των κρατών της, αλλά και ανάμεσα στις διάφορες περιοχές του ίδιου κράτους. Οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης είναι τα πεδινά τμήματα χωρών που βρίσκονται γύρω από τη Βόρεια Θάλασσα. Αυτό οφείλεται στο γόνιμο έδαφος, στο ευνοϊκό κλίμα και στη σημαντική ανάπτυξη της βιομηχανίας αυτών των χωρών, παράγοντες που συμβάλλουν στην προσφορά θέσεων εργασίας.
• Η αστικοποίηση.
Σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ευρωπαίων ζουν σε αστικές περιοχές και μόνο το ένα τέταρτο ζει στις υπόλοιπες περιοχές κάθε χώρας (ημιαστικές, αγροτικές). Αυτό συμβαίνει γιατί οι πόλεις προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, παροχής υπηρεσιών υγείας, από τις κωμοπόλεις ή τα χωριά της υπαίθρου.
• Το έντονο δημογραφικό πρόβλημα.
Η Ευρώπη αποτελεί την περιοχή του πλανήτη όπου γεννιούνται τα λιγότερα παιδιά. Αναμένεται μείωση του πληθυσμού αρκετών ευρωπαϊκών χωρών στις δεκαετίες που έρχονται.
Παράλληλα με τη μείωση των γεννήσεων, αυξάνεται ο μέσος όρος διάρκειας ζωής των Ευρωπαίων, αποτέλεσμα της οικονομικής ευημερίας και της προόδου της ιατρικής και της φαρμακολογίας.
Καθώς οι Ευρωπαίοι γεννούν πλέων λιγότερα παιδιά και ζουν περισσότερο, ο πληθυσμός στο σύνολο του γερνάει.
• Η μετανάστευση.
Σήμερα σε πολλά αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη ο αλλογενής πληθυσμός ξεπερνά το 10% του συνολικού πληθυσμού. Η παρουσία μεταναστών σε μια χώρα με στασιμότητα ή μείωση πλη¬θυσμού συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη και στη στήριξη των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών της συστημάτων.
Τρίτη 9 Μαρτίου 2010
Μάθημα 29. Ο πληθυσμός της Ευρώπης.
Περίληψη του μαθήματος.
Στην Ευρώπη σήμερα κατοικούν 750 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι. Η ήπειρος μας είναι η τρίτη πολυπληθέστερη μετά την Ασία και την Αμερική. Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη ήπειρος, δεύτερη μετά την Ασία, με πυκνότητα πληθυσμού ίση με 78 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Από τις επιστημονικές εκτιμήσεις και μετρήσεις προκύπτει ότι:
• Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα η αύξηση του πληθυσμού της ηπείρου μας ήταν αργή και αρκετές φορές ανακόπηκε από επιδημίες ή πολέμους.
• Από το 1800 έως το 1970 η αύξηση του πληθυσμού ήταν πολύ γρήγορη, πλησιάζοντας το 2% περίπου κάθε χρόνο. Σ' αυτό συνέβαλαν η βελτίωση των συνθηκών ζωής, η πρόοδος της ιατρικής, κ.ά.
• Από το 1970 και μετά ο ευρωπαϊκός πληθυσμός αυξάνεται αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς.
Ο πληθυσμός των υπόλοιπων ηπείρων (και ιδιαίτερα της Ασίας και της Αφρικής) αυξάνεται ταχύτερα από τον πληθυσμό της Ευρώπης. Αναμένεται ότι οι Ευρωπαίοι θα αποτελούν πλέον όλο και μικρότερο ποσοστό των κατοίκων του πλανήτη.
Στην Ευρώπη σήμερα κατοικούν 750 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι. Η ήπειρος μας είναι η τρίτη πολυπληθέστερη μετά την Ασία και την Αμερική. Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη ήπειρος, δεύτερη μετά την Ασία, με πυκνότητα πληθυσμού ίση με 78 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Από τις επιστημονικές εκτιμήσεις και μετρήσεις προκύπτει ότι:
• Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα η αύξηση του πληθυσμού της ηπείρου μας ήταν αργή και αρκετές φορές ανακόπηκε από επιδημίες ή πολέμους.
• Από το 1800 έως το 1970 η αύξηση του πληθυσμού ήταν πολύ γρήγορη, πλησιάζοντας το 2% περίπου κάθε χρόνο. Σ' αυτό συνέβαλαν η βελτίωση των συνθηκών ζωής, η πρόοδος της ιατρικής, κ.ά.
• Από το 1970 και μετά ο ευρωπαϊκός πληθυσμός αυξάνεται αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς.
Ο πληθυσμός των υπόλοιπων ηπείρων (και ιδιαίτερα της Ασίας και της Αφρικής) αυξάνεται ταχύτερα από τον πληθυσμό της Ευρώπης. Αναμένεται ότι οι Ευρωπαίοι θα αποτελούν πλέον όλο και μικρότερο ποσοστό των κατοίκων του πλανήτη.
Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010
Μάθημα 26. Η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Περίληψη του μαθήματος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ξεκίνησε το 1957 ως μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα). Στις μέρες μας πλέον η Ε.Ε. έχει μετεξελιχθεί σε νομισματική, οικονομική, πολιτική και κοινωνική ένωση 27 κρατών. Η Ελλάδα αποτελεί μέλος της Ένωσης από το 1981. Το 2004 στην Ένωση εντάχτηκε η Κύπρος. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση είχε ως αποτέλεσμα μισό αιώνα σταθερότητας, ειρήνης και οικονομικής ευημερίας.
Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραχωρούν μέρος της κυριαρχίας τους σε κοινά όργανα, τα οποία αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα της Ένωσης ως συνόλου σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το ανώτατο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελείται από τους αρχηγούς των κρατών και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Το σύνολο των νομικών πράξεων και των πολιτικών διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο μέσα στο «θεσμικό τρίγωνο» που σχηματίζεται από τα εξής τρία βασικά όργανα της Ε.Ε.:
• Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν)
• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
• Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο Υπουργών)
Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία δημιουργίας και τήρησης ενός κοινοτικού νόμου (κανονισμού ή οδηγίας) έχει ως εξής:
• Η Επιτροπή, η οποία έχει το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας, ξεκινά τη διαδικασία προτείνοντας το σχέδιο ενός νόμου.
• Το Κοινοβούλιο το εξετάζει και ενδεχομένως το τροποποιεί.
• Την τελική απόφαση την παίρνει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο Υπουργών).
• Η Επιτροπή φροντίζει για την εφαρμογή των νόμων και των πολιτικών αποφάσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ξεκίνησε το 1957 ως μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα). Στις μέρες μας πλέον η Ε.Ε. έχει μετεξελιχθεί σε νομισματική, οικονομική, πολιτική και κοινωνική ένωση 27 κρατών. Η Ελλάδα αποτελεί μέλος της Ένωσης από το 1981. Το 2004 στην Ένωση εντάχτηκε η Κύπρος. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση είχε ως αποτέλεσμα μισό αιώνα σταθερότητας, ειρήνης και οικονομικής ευημερίας.
Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραχωρούν μέρος της κυριαρχίας τους σε κοινά όργανα, τα οποία αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα της Ένωσης ως συνόλου σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το ανώτατο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελείται από τους αρχηγούς των κρατών και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Το σύνολο των νομικών πράξεων και των πολιτικών διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο μέσα στο «θεσμικό τρίγωνο» που σχηματίζεται από τα εξής τρία βασικά όργανα της Ε.Ε.:
• Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν)
• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
• Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο Υπουργών)
Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία δημιουργίας και τήρησης ενός κοινοτικού νόμου (κανονισμού ή οδηγίας) έχει ως εξής:
• Η Επιτροπή, η οποία έχει το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας, ξεκινά τη διαδικασία προτείνοντας το σχέδιο ενός νόμου.
• Το Κοινοβούλιο το εξετάζει και ενδεχομένως το τροποποιεί.
• Την τελική απόφαση την παίρνει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο Υπουργών).
• Η Επιτροπή φροντίζει για την εφαρμογή των νόμων και των πολιτικών αποφάσεων.
Δευτέρα 1 Μαρτίου 2010
Μάθημα 25. Η Πολιτική διαίρεση της Ευρώπης.
Περίληψη του μαθήματος.
Το καλό κλίμα της Ευρώπης και οι πλούσιοι φυσικοί πόροι (νερό, εύφορο έδαφος, δάση, πλωτά ποτάμια, πλούσιο υπέδαφος, εκτεταμένες πεδιάδες) την έκαναν ελκυστική για πολλούς λαούς. Σήμερα τα κράτη της Ευρώπης είναι 46.
Οι μεγάλες εθνικές ομάδες στον ευρωπαϊκό χώρο είναι οι γερμανική και οι σλαβική. Ωστόσο, υπάρχουν και «ανάδελφα» έθνη, όπως είναι ενδεικτικά οι Έλληνες, οι Αλβανοί, οι Ούγγροι.
Η κατάτμηση της Ευρώπης σε πολλά κράτη προκάλεσε προβλήματα επικοινωνίας, μετακινήσεων, κατασκευής μεγάλων έργων, διαχείρισης πόρων. Μέρος αυτών των προβλημάτων λύθηκε με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γενικά, τα κράτη της ευρωπαϊκής ηπείρου χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής και του εμπορίου τους, καθώς και από τα πολύ αναπτυγμένα δίκτυα μεταφορών και επικοινωνιών που διαθέτουν. Οι κάτοικοι τους διακρίνονται για τον μεγάλο μέσο όρο ζωής, τον υψηλό βαθμό μόρφωσης και το καλό επίπεδο ιατρικής περίθαλψης.
Με βάση τα οικονομικά δεδομένα μπορούμε να διακρίνουμε στην Ευρώπη τρεις μεγάλες ομάδες κρατών:
• Τις πολύ αναπτυγμένες και ισχυρές οικονομικά χώρες, οι οποίες βρίσκονται κυρίως στη βόρεια, τη βορειοδυτική και τη δυτική Ευρώπη. Σ΄ αυτές ωστόσο εντάσσονται και η Ελβετία, η Αυστρία και η Ιταλία.
• Τις αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες ακολουθούν πορεία εξομοίωσης με τις ισχυρότερες και βρίσκονται κυρίως στον ευρωπαϊκό νότο (εδώ ανήκει και η χώρα μας). Σ΄ αυτές ωστόσο εντάσσεται και η Ιρλανδία.
• Τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, με αρκετά οικονομικά προβλήματα ακόμη, οι οποίες βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη και τη Βαλκανική Χερσόνησο.
Το καλό κλίμα της Ευρώπης και οι πλούσιοι φυσικοί πόροι (νερό, εύφορο έδαφος, δάση, πλωτά ποτάμια, πλούσιο υπέδαφος, εκτεταμένες πεδιάδες) την έκαναν ελκυστική για πολλούς λαούς. Σήμερα τα κράτη της Ευρώπης είναι 46.
Οι μεγάλες εθνικές ομάδες στον ευρωπαϊκό χώρο είναι οι γερμανική και οι σλαβική. Ωστόσο, υπάρχουν και «ανάδελφα» έθνη, όπως είναι ενδεικτικά οι Έλληνες, οι Αλβανοί, οι Ούγγροι.
Η κατάτμηση της Ευρώπης σε πολλά κράτη προκάλεσε προβλήματα επικοινωνίας, μετακινήσεων, κατασκευής μεγάλων έργων, διαχείρισης πόρων. Μέρος αυτών των προβλημάτων λύθηκε με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γενικά, τα κράτη της ευρωπαϊκής ηπείρου χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής και του εμπορίου τους, καθώς και από τα πολύ αναπτυγμένα δίκτυα μεταφορών και επικοινωνιών που διαθέτουν. Οι κάτοικοι τους διακρίνονται για τον μεγάλο μέσο όρο ζωής, τον υψηλό βαθμό μόρφωσης και το καλό επίπεδο ιατρικής περίθαλψης.
Με βάση τα οικονομικά δεδομένα μπορούμε να διακρίνουμε στην Ευρώπη τρεις μεγάλες ομάδες κρατών:
• Τις πολύ αναπτυγμένες και ισχυρές οικονομικά χώρες, οι οποίες βρίσκονται κυρίως στη βόρεια, τη βορειοδυτική και τη δυτική Ευρώπη. Σ΄ αυτές ωστόσο εντάσσονται και η Ελβετία, η Αυστρία και η Ιταλία.
• Τις αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες ακολουθούν πορεία εξομοίωσης με τις ισχυρότερες και βρίσκονται κυρίως στον ευρωπαϊκό νότο (εδώ ανήκει και η χώρα μας). Σ΄ αυτές ωστόσο εντάσσεται και η Ιρλανδία.
• Τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, με αρκετά οικονομικά προβλήματα ακόμη, οι οποίες βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη και τη Βαλκανική Χερσόνησο.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)