Γεωγραφική και σχετική θέση

• Η θέση ενός τόπου μπορεί να προσδιοριστεί με γεωγραφικές συντεταγμένες (γεωγραφική θέση) ή σε σχέση με άλλα στοιχεία του χώρου (σχετική θέση).
• Η σχετική θέση είναι πιο χρήσιμη από τη γεωγραφική για την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες μας, γιατί συνδέει τα χαρακτηριστικά του χώρου μεταξύ τους.

Η γεωγραφική θέση μάς παρέχει πληροφορίες (σύμφωνα με το παγκόσμια αποδεκτό σύστημα συντεταγμένων) για το πού βρίσκεται ένας τόπος ή για τον χώρο που αυτός καταλαμβάνει.
Παραδείγματα γεωγραφικής θέσης:
α. Το στίγμα του πλοίου μας είναι 21° 23΄ Ν – 62° 22΄ Α
β. Η Θεσσαλονίκη έχει βόρειο γεωγραφικό πλάτος 39 μοίρες και 24 πρώτα λεπτά και ανατολικό γεωγραφικό μήκος 22 μοίρες και 59 πρώτα λεπτά

Η γνώση της γεωγραφικής θέσης ενός τόπου μάς παρέχει σαφείς πληροφορίες για το πού ακριβώς βρίσκεται αυτός ο τόπος και πως μπορεί να εντοπιστεί στον χάρτη, δε μας πληροφορεί όμως για τη σχέση του τόπου με τον χώρο γύρω από αυτόν.

Η σχετική θέση ενός τόπου ως προς κάποιο ή κάποια άλλα στοιχεία του χώρου (όπως βουνά, θάλασσα, λίμνες, άλλες πόλεις κτλ.) μπορεί να μην έχει την ακρίβεια της γεωγραφικής θέσης, παρέχει όμως πολύ περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του τόπου. Επίσης, προσφέρει πληροφορίες για τις δυνατότητες που δίνει ο τόπος στους ανθρώπους και για τις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σ' αυτόν.
Παραδείγματα σχετικής θέσης:
α. Το σπίτι μου είναι ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Πέτρου
β. Η Φλώρινα βρίσκεται βορειοδυτικά της Κοζάνης

Μάθημα 37. Οι τομείς παραγωγής της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Περίληψη του μαθήματος.

Ο πρωτογενής τομέας αφορά την παραλαβή αγαθών απευθείας από τη φύση. Στον πρωτογενή τομέα εντάσσονται η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία και η δασοκομία.
Ο δευτερογενής τομέας αφορά την παραγωγή αγαθών τα οποία προέρχονται από τη μεταποίηση προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Στον δευτερογενή τομέα εντάσσονται η βιοτεχνία, η βιομηχανία και οι κατασκευές.
Ο τριτογενής τομέας αφορά την εξυπηρέτηση αναγκών του ανθρώπου με την παροχή υπηρεσιών. Σ' αυτόν τον τομέα εντάσσονται το εμπόριο, οι μεταφορές, οι επικοινωνίες, οι τραπεζικές συναλλαγές, ο τουρισμός, καθώς και η υγεία, η διοίκηση, η εκπαίδευση, η ασφάλεια κ.ά.

Οι χώρες που έχουν μικρό ποσοστό εργαζομένων στον πρωτογενή τομέα παραγωγής και σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στον τριτογενή τομέα θεωρούνται αναπτυγμένες.

Οι οικονομικές δραστηριότητες στην Ευρώπη προσδιορίζονται ως εξής:
• Ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει με πολύ μικρό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία.
• Ο δευτερογενής τομέας συμμετέχει με σημαντικό ποσοστό εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία κ.ά.) αποτελούν μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις.
• Ο τριτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στις χώρες της Ευρώπης.

Στην Ελλάδα σήμερα, χάρη στη διαρκή αύξηση του τουρισμού αλλά και στην ισχυρή παρουσία της ναυτιλίας, παραδοσιακής δραστηριότητας των Ελλήνων, ο τριτογενής τομέας υπερτερεί σημαντικά σε σχέση με τους άλλους δύο, ενώ η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα στην οικονομία της χώρας μειώνεται συνεχώς

Μάθημα 33. Οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης.

Περίληψη του μαθήματος.


Η Μόσχα, το Λονδίνο, η Κωνσταντινούπολη και το Παρίσι είναι οι τέσσερις μεγαλύτερες σε πληθυσμό πόλεις της Ευρώπης. Ο πληθυσμός καθεμίας από αυτές φτάνει ή ξεπερνά τον πληθυσμό της χώρας μας! Η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων είναι πρωτεύουσες κρατών.

Γεωγραφική κατανομή των μεγάλων πόλεων
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις βρίσκονται κυρίως:
• κοντά στη θάλασσα, αποτελώντας σημαντικά λιμάνια
• στις όχθες ποταμών
• σε περιοχές με μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη
• σε πεδιάδες.

Κριτήρια επιλογής της γεωγραφικής θέσης
Κατά το παρελθόν βασικό κριτήριο για την ίδρυση μιας πόλης αποτελούσε η ασφάλεια των κατοίκων της. Έτσι, αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις ιδρύθηκαν σε νησιά ποταμών (π.χ. το Παρίσι), στο κέντρο λιμνών (π.χ. η Στοκχόλμη), σε υψώματα (π.χ. η Αθήνα, η Ρώμη), σε κλειστές καμπύλες ποταμών (π.χ. η Βέρνη) κτλ.
Μια άλλη, πολύ μεγάλη κατηγορία πόλεων είναι αυτές που ξεκίνησαν τη ζωή τους ως ρωμαϊκά φρούρια (π.χ. το Λονδίνο). Τα φρούρια κτίζονταν σε πεδινά σημεία ή στις όχθες ποταμών. Το κριτήριο για την κατασκευή των φρουρίων ήταν ο έλεγχος των συγκοινωνιών και της οικονομίας των κατακτημένων λαών.

Ο ρόλος των μεγάλων πόλεων
Οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και ιδιαίτερα οι πρωτεύουσες κρατών αποτελούν σημαντικά οικονομικά και πολιτιστι¬κά κέντρα.